مقدمه
اولین آندوسکوپ در سال ۱۸۰۶ توسط پزشک آلمانی، فیلیپ بوزینی، با معرفی “لیچتلیتر” (رسانای نور) “برای معاینه کانالها و حفرههای بدن انسان” ساخته شد. با این حال، کالج پزشکان وین چنین کنجکاوی را رد کرد. اولین آندوسکوپ لوله باز مؤثر توسط پزشک فرانسوی، آنتونین ژان دسورمو، ساخته شد. او همچنین اولین کسی بود که از آندوسکوپ در یک عمل جراحی موفقیتآمیز استفاده کرد. پس از اختراع توماس ادیسون، استفاده از نور الکتریکی گامی بزرگ در بهبود آندوسکوپ بود. اولین این چراغها خارجی بودند، اگرچه به اندازه کافی قادر به روشنایی بودند تا امکان سیستوسکوپی، هیستروسکوپی و سیگموئیدوسکوپی و همچنین معاینه حفرههای بینی (و بعداً قفسه سینه) را فراهم کنند، بعدها، لامپهای کوچکتر در دسترس قرار گرفتند که امکان استفاده از نور داخلی را فراهم کردند. آندوسکوپی از یک اسکوپ استفاده میکند که داخل بدن شما قرار میگیرد تا از اندامها و سایر ساختارها عکس یا فیلم بگیرد. ارائه دهندگان خدمات درمانی از آنها برای غربالگری، تشخیص و درمان بیماریها استفاده میکنند. انواع مختلفی از آندوسکوپی وجود دارد که اندامهای مختلف را مشاهده میکنند. تجهیزات پزشکی یوکامد به صورت آنلاین با بروزترین و مجهزترین دستگاه های آندوسکوپ را در خدمت شماست.
آندوسکوپ چیست و چگونه عمل میکند؟
آندوسکوپ یک ابزار بازرسی است که از حسگر تصویر، لنز نوری، منبع نور و دستگاه مکانیکی تشکیل شده است و برای مشاهده عمیق بدن از طریق دهانههایی مانند دهان یا مقعد استفاده میشود. یک آندوسکوپ معمولی از چندین فناوری مدرن از جمله اپتیک، ارگونومی، مکانیک دقیق، الکترونیک و مهندسی نرمافزار استفاده میکند. با آندوسکوپ، میتوان ضایعاتی را مشاهده کرد که با اشعه ایکس قابل تشخیص نیستند و این امر آن را در تشخیص پزشکی مفید میکند. آندوسکوپ از لولههایی با ضخامت تنها چند میلیمتر برای انتقال نور در یک جهت و فیلم با وضوح بالا در جهت دیگر استفاده میکند و امکان جراحیهای کم تهاجمی را فراهم میکند. از آن برای معاینه اندامهای داخلی مانند گلو یا مری استفاده میشود. ابزارهای تخصصی بر اساس اندام هدفشان نامگذاری میشوند. به عنوان مثال میتوان به سیستوسکوپ (مثانه)، نفروسکوپ (کلیه)، برونکوسکوپ (برونش)، آرتروسکوپ (مفاصل) و کولونوسکوپ (روده بزرگ) و لاپاراسکوپ (شکم یا لگن) اشاره کرد. آنها میتوانند برای معاینه بصری و تشخیص یا کمک به جراحی مانند آرتروسکوپی استفاده شوند.
انواع مختلف آندوسکوپی و کاربردهای آن
انواع مختلفی از روشهای آندوسکوپی وجود دارد. اما همه آنها به یک روش اساسی کار میکنند. ارائه دهنده خدمات درمانی به آرامی یک اسکوپ را وارد یک سوراخ یا برش کوچک در بدن میکند. این اسکوپ به آنها امکان دسترسی مستقیم به قسمتهایی از بدن شما را میدهد که برای معاینه یا درمان نیاز دارند.
انواع مختلف آندوسکوپی عبارتند از:
آنوسکوپی: اسکوپ از طریق مقعد (سوراخ باسن) شما وارد میشود تا مقعد و رکتوم شما را بررسی کند.
آرتروسکوپی: اسکوپ از طریق برشی بالای مفصل شما وارد میشود تا آسیب یا شرایطی مانند آرتروز را بررسی کند.
برونکوسکوپی: اسکوپ از طریق دهان یا سوراخ بینی شما وارد میشود تا نای (نای) و ریههای شما را بررسی کند.
کولونوسکوپی: اسکوپ از طریق مقعد شما وارد میشود تا کل روده بزرگ (کولون) شما بررسی شود.
سیستوسکوپی: اسکوپ از طریق مجرای ادرار (لولهای که ادرار را از بدن شما خارج میکند) وارد میشود تا آن و مثانه شما بررسی شود.
انتروسکوپی: اسکوپ از طریق دهان شما (برای انتروسکوپی فوقانی) یا مقعد شما (برای انتروسکوپی تحتانی) وارد میشود تا روده کوچک شما بررسی شود.
ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD) یا آندوسکوپی فوقانی: اسکوپ از طریق دهان شما وارد میشود تا مری، معده و قسمت بالایی روده کوچک شما بررسی شود.
هیستروسکوپی: اسکوپ از طریق واژن شما وارد میشود تا رحم شما را بررسی کند.
لاپاراسکوپی: اسکوپ از طریق برشی در شکم شما وارد میشود تا اندامهای شکمی و تولید مثلی شما را بررسی کند.
لارینگوسکوپی: اسکوپ از طریق دهان یا سوراخ بینی شما وارد میشود تا حنجره شما را بررسی کند.
مدیاستینوسکوپی: اسکوپ از طریق برشی در بالای استخوان سینه شما وارد میشود تا ناحیه بین ریههای شما که شامل قلب، مری و نای (مدیاستینوم) است را بررسی کند.
نوروآندوسکوپی: اسکوپ از طریق برشی در جمجمه شما وارد میشود تا مغز شما را بررسی کند.
پروکتوسکوپی (سیگموئیدوسکوپی سفت و سخت): اسکوپ از طریق مقعد شما عبور میکند تا مقعد و رکتوم شما را بررسی کند.
سیگموئیدوسکوپی (سیگموئیدوسکوپی انعطافپذیر): اسکوپ از طریق مقعد شما عبور میکند تا قسمت پایینی روده بزرگ (به نام سیگموئید) و رکتوم شما را بررسی کند.
توراکوسکوپی (که پلوروسکوپی نیز نامیده میشود): اسکوپ از طریق برشی در قفسه سینه شما عبور میکند تا ریهها و ناحیه اطراف ریههای شما، از جمله دیافراگم، مری و دیوارههای قفسه سینه را بررسی کند.
یورتروسکوپی: اسکوپ از طریق مجرای ادرار شما عبور میکند تا لولههایی را که کلیههای شما را به مثانه شما متصل میکنند (حالبها) بررسی کند.
اجزای اصلی آندوسکوپ شامل چه بخشهایی است؟
آندوسکوپ یک وسیله پزشکی است که برای معاینه اندامهای داخلی مانند معده یا روده استفاده میشود. این وسیله دارای یک دوربین کوچک با وضوح بالا در یک سر (به نام انتهای دیستال) یک لوله بلند است که میتواند از طریق نزدیکترین روزنه، مانند دهان یا مقعد، وارد بدن بیمار شود. بقیه مکانیسم کنترل، پردازش تصویر و سایر اجزای پشتیبانی در انتهای دیگر لوله متصل شدهاند. اجزای کلیدی آندوسکوپ عبارتند از:
لوله ورودی – نوک انتهایی – عدسی شیئی – کنترل زاویه – شیرهای هوا، آب و مکش
لولهی ورود شامل چهار بخش اصلی زیر است:
لنز شیئی و حسگر تصویر، هدایتکنندههای نوری که نور را از منبع نور از طریق آندوسکوپ میآورند،
خروجی کانال ابزار که در آن میتوان ابزارها را وارد و خارج و مکش کرد، نازل برای تغذیه آب و هوا.
لنز شیئی معمولاً یک لنز با زاویه دید بسیار باز است تا بتوان ناحیهی بزرگی از بافت را به طور همزمان مشاهده کرد. برای مشاهدهی بافت تومور به شیوهای دقیقتر، برخی از آندوسکوپها دارای قابلیت زوم اپتیکال هستند. آنها همچنین از نمایشگرهای ویدیویی با کیفیت بالا پشتیبانی میکنند.
دستههای فیبر نوری، نور را از منبع نور خارجی از طریق آندوسکوپ هدایت میکنند تا حفرههای بدن را روشن کنند. ابزارها ممکن است برای برداشت بافت (بیوپسی)، برداشتن تومورها، سوزاندن ضایعات خونریزیدهنده و غیره به داخل و خارج کانال ابزار فشار داده شوند. نازل روی نوک دیستال برای تمیز کردن لنز با آب و گسترش حفرههای بدن با دمیدن هوا به آنها استفاده میشود.
منبع نور: برای آندوسکوپی میتوان از منبع نور سرد، هالوژن، زنون یا LED استفاده کرد. پزشکان به جای مشاهده از طریق لنز، بررسی یا بیوپسی را در حالی انجام میدهند که تصویر را روی صفحه مانیتور تماشا میکنند.
پردازنده تصویر: پردازنده تصویر فرآیند ضبط، مدیریت و ویرایش تصاویر آندوسکوپی با وضوح بالا (فیلم و تصاویر ثابت) را انجام میدهد.
مانیتور: یک مانیتور پزشکی( HD 15 اینچ – 32 اینچ) بخشی از سیستم برای مشاهده تصاویر با کیفیت بالا در طول عمل است.
ترالی (سیستم انباشت آندوسکوپی): یک ترالی معمولاً برای قرار دادن کل “انبار” تجهیزات آندوسکوپی یا اجزای یک سیستم آندوسکوپی استفاده میشود. ترالی یا سبد ویدیویی سیار معمولاً دارای یک کشو و سه قفسه برای نگهداری تمام تجهیزات و ابزارهای مرتبط است. قفسههای بالایی دارای قابلیت تنظیم شیب هستند و برای پشتیبانی از مانیتور ویدئویی استفاده میشوند. ترالی به یک نقطه تغذیه برق در قسمت عقب مجهز است. منبع نور، سیستم ویدئویی و ضبط کننده و دستگاه دمنده، همگی میتوانند در ترالی سیار قرار گیرند. این چرخ دستی یا ارابه مجهز به ترمز و چرخ قفل شونده است.
انتهای دیستال: انتهای دیستال یک آندوسکوپ شامل اپتیکهایی است که تصاویر آندوسکوپی را ثبت میکنند، یک کانال ابزار برای رساندن ابزار و برداشتن بافت و مکش. کانال هوا/آب، آب را در سراسر سطح بیرونی شیئی هدایت میکند تا مواد زائد را پاک کند یا هوا را برای دمیدن و انبساط اندام مورد بررسی به کار گیرد.
زاویهبندی: (کنترل زاویهبندی) دکمههای کنترل زاویهبندی برای دستکاری انتهای دیستال و بخش خمش شامل مجموعهای از لولاها است که به نوک دیستال اجازه میدهد تا در زوایای بزرگ تا 270 درجه منحرف شود، یک قفل برای حفظ انحراف نوک دیستال، دریچههای هوا/آب و مکش و کلیدهای از راه دور برای انجماد، ضبط و ذخیره تصاویر. زاویهبندیها توسط مجموعهای از سیمهای راهنما ایجاد میشوند که انتهای دیستال را در چهار جهت – بالا، پایین، چپ و راست – منحرف میکنند. جزئیات بیشتر در مورد اجزای یک سیستم آندوسکوپی را ببینید.
مدت زمان انجام آندوسکوپی چقدر است؟
آندوسکوپی معمولاً بسته به نوع عمل، 30 دقیقه تا دو ساعت طول میکشد.انجام آندوسکوپی اغلب سرپایی است و اکثر افراد بعد از انجام آندوسکوپی به خانه میروند، اما برخی از آندوسکوپیها نیاز به بستری شدن در بیمارستان به مدت یک شب دارند.قابل ذکر است علاوه بر زمان انجام آندوسکوپی زمان انتظار در مطب پزشک و یا بیمارستان و انجام آزمایشات قبل از آندوسکوپی در صورت لزوم را هم به زمان انجام آندوسکوپی در نظر بگیرید و زمان کافی را برای اینکار اختصاص بدهید.
نحوه انجام آندوسکوپی؛ مراحل گامبهگام
در مرحله نخست پزشکان برای اکثر آندوسکوپیها از آرامبخش متوسط استفاده میکنند تا شما در طول عمل خواب باشید و درد نداشته باشید. بیهوشی عمومی (که شامل لولهگذاری یا قرار دادن لوله تنفسی است) در درصد کمی از موارد ضروری است. برخی از افراد ممکن است به جای آن، بیحسی موضعی و آرامبخش دریافت کنند. بیحسی موضعی به جای اینکه شما را کاملاً به خواب ببرد، یک ناحیه خاص را بیحس میکند. آرامبخشها به شما کمک میکنند تا آرام شوید. بیهوشی و داروهای آرامبخش مانع از احساس درد در طول عمل میشوند. در برخی از عملها، مانند کولونوسکوپی، ممکن است هنگام ورود دستگاه، احساس فشار کنید، اما این احساس به سرعت از بین میرود.
هنگامی که کاملاً آرام شدید یا به خواب رفتید، پزشک به آرامی اسکوپ را وارد میکند تا به ناحیهای که میخواهند معاینه کنند برسد. آنها اسکوپ را تنظیم میکنند تا اندامها یا ساختارهای صحیح را روی صفحه نمایش نشان دهند. آنها نواحی نامنظم را علامتگذاری میکنند و در صورت نیاز بافت را برمیدارند یا درمان ارائه میدهندو در نهایت آنها هرگونه برش را میبندند.
آندوسکوپی در چه مواردی استفاده میشود؟
ارائه دهندگان خدمات درمانی از آندوسکوپی برای غربالگری بیماریها و تشخیص بیماریها استفاده میکنند. کولونوسکوپی احتمالاً شناختهشدهترین آندوسکوپی مورد استفاده برای غربالگری بیماریها است. از آن برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده میشود. یکی از شناختهشدهترین کاربردهای تشخیصی آندوسکوپی این است که به ارائه دهندگان خدمات درمانی اجازه میدهد بافت غیرطبیعی را برای آزمایش آزمایشگاهی بردارند. به این کار بیوپسی میگویند. بیوپسیها میتوانند نشان دهند که آیا تودهها سرطانی هستند یا غیرسرطانی.
وقتی ارائه دهندگان خدمات درمانی برای اولین بار از آندوسکوپی استفاده کردند، در درجه اول از آن برای بررسی اندامها استفاده میکردند. اکنون، آنها میتوانند از آندوسکوپی برای بسیاری از درمانهای مختلف، مانند رفع زخم معده خونریزی دهنده، استفاده کنند. در گذشته، چنین مشکلی میتوانست نیاز به جراحی داشته باشد.
آندوسکوپی روده از چه ناحیهای انجام میشود؟
اندوسکوپی روده یک فرایند پزشکی است که با کمک آن درون رودهها به خصوص روده بزرگ بررسی میشوند. بیماریهای روده انواع مختلفی دارند که هر کدام ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوندو قسمت متفاوتی از روده مورد آزمایش قرار بگیرد و بسته به نوع بیماری از دو نوع آندوسکوپی دهانی و یا کولونوسکوپی استفاده شود.
آندوسکوپی دستگاه گوارش به پزشکان اجازه میدهد با وارد کردن یک ابزار بلند و انعطافپذیر و دارای چراغ به نام آندوسکوپ از طریق رکتوم یا از طریق گلو، سیستم گوارش را بررسی کنند. این روشهای آندوسکوپی دستگاه گوارش ممکن است برای ارزیابی و درمان اختلالات مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و پانکراس و مجاری صفراوی انجام شود.
اغلب از ارزیابی آندوسکوپی برای تشخیص علائم اولیه سرطان دستگاه گوارش استفاده میشود و شانس درمان موفقیتآمیز را تا حد زیادی افزایش میدهد. به عنوان مثال، تشخیص زودهنگام میتواند منجر به نتایج بهتری برای درمان سرطان روده بزرگ، از جمله جراحی سرطان روده بزرگ، شود. از طرف دیگر آندوسکوپی روده به عنوان یک روش کم تهاجمی و ایمن شناخته شده است. بنابراین افراد به راحتی میتوانند این معاینه را انجام دهند.
آندوسکوپی معده چیست و چگونه انجام میشود؟
آندوسکوپی معده که آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی نیز نامیده میشود، روشی است که برای معاینه بصری دستگاه گوارش فوقانی شما استفاده میشود. برای انجام این عمل، پزشک از یک لوله بلند، انعطافپذیر و دارای چراغ به نام آندوسکوپ استفاده میکند. آندوسکوپ از طریق دهان و گلوی بیمار، سپس از طریق مری، معده و اثنی عشر (قسمت اول روده کوچک) هدایت میشود. پزشک میتواند داخل این اندامها را معاینه کرده و ناهنجاریها را تشخیص دهد. پزشک علاوه بر انجام معاینه بصری دستگاه گوارش فوقانی با آندوسکوپ، میتواند ابزارهایی را از طریق آندوسکوپ وارد کند تا نمونههای بافتی را برای بیوپسی بردارد، اجسام خارجی را خارج کند، هوا یا مایع را وارد بدن کند، خونریزی را متوقف کند یا اقدامات درمانی مانند جراحی آندوسکوپی، لیزر درمانی یا اتساع (گشاد کردن) انجام دهد. یک دوربین فیلمبرداری در آندوسکوپ تصاویر را روی یک مانیتور تلویزیون مانند ارائه میدهد.. متخصص بیماریهای دستگاه گوارش (متخصص گوارش) از آندوسکوپی برای تشخیص و گاهی درمان بیماریهایی که قسمت فوقانی دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار میدهند، استفاده میکند.
اصطلاح پزشکی برای آندوسکوپی فوقانی، ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی است. آندوسکوپی فوقانی ممکن است در مطب پزشک، مرکز جراحی سرپایی یا بیمارستان انجام شود.
آیا آندوسکوپی برای کودکان نیز انجام میگیرد؟
بله با رعایت اصول پزشکی مربوط آندوسکوپی برای کودکان هم انجام می شود.پزشک یا پرستار کودک در طول ویزیت کلینیک، روش کار را توضیح میدهد. در طول این ویزیت، از والدین کودک خواسته میشود فرم رضایتنامهای را امضا کنند که به آنها اجازه انجام آزمایش را میدهد.
مراقبان باید در صورت حساسیت یا آلرژی کودک به هرگونه دارو، لاتکس، چسب یا مواد بیحسی (موضعی و عمومی) به پزشک اطلاع دهند. همچنین باید به پزشک اطلاع داده شود که آیا کودک سابقه مشکلات خونریزی دارد یا دارویی، از جمله داروهای تجویزی و بدون نسخه، و همچنین ویتامینها و مکملهای گیاهی مصرف میکند. بسته به سن کودک، محدودیتهایی در مورد زمانی که کودک میتواند قبل از آندوسکوپی غذا بخورد یا بنوشد، اعمال میشود.
بیماریهایی که با آندوسکوپی قابل درمان هستند
برخی از آندوسکوپها میتوانند با ابزارهایی از طریق آندوسکوپی به درمان بیماریی های زیر به بیماران خدمات رسانی کنند از جمله:
بستن زخمها، تزریق دارو، تخلیه مایع، متوقف کردن خونریزی داخلی، برداشتن بافت یا تومورهای آسیب دیده،
رفع انسداد یا گشاد کردن اندامهایی که بیش از حد باریک هستند.
قرار دادن استنت (لولههای کوچکی که اندام مسدود شده یا آسیب دیده را باز میکنند)، انجام جراحیها.
در طول لاپاراسکوپی، ارائه دهندگان خدمات درمانی به جای یک دهانه بزرگ، از طریق برشهای کوچک روی اندامها عمل میکنند. این عمل گاهی اوقات جراحی سوراخ کلید نامیده میشود. این روش بسیار کمتر از جراحی سنتی تهاجمی است. این روش، تکنیک ترجیحی برای درمان بسیاری از بیماریها است.
بیماریهایی که با آندوسکوپی قابل تشخیصاند
آندوسکوپی میتواند بیماریهایی را که بر موارد زیر تأثیر میگذارند، تشخیص دهد:
دستگاه گوارش، شامل بیماریهای دستگاه گوارش، پولیپ روده بزرگ و سرطان روده بزرگ.
سر و گردن، شامل اختلالات بلع و لارنژیت.
مفاصل، شامل آرتروز، پارگی و دررفتگی.
سیستم عصبی، شامل تومورهای مغزی.
سیستم تنفسی، شامل بیماریها و عفونتهای ریوی.
سیستم ادراری، شامل عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) و سنگ کلیه.
سیستم تولید مثل، شامل خونریزی غیرطبیعی رحم، اندومتریوز و مشکلات باروری.
نکات آمادگی قبل از انجام آندوسکوپی
قبل از انجام آندوسکوپی حتما نیاز است آزمایشها و اقدامات لازم را انجام دهید. ممکن است قبل از انجام اقدامات مربوط به دستگاه ادراری، به آزمایش ادرار (آنالیز ادرار) برای بررسی عفونت ادراری نیاز داشته باشید. ممکن است قبل از هیستروسکوپی به آزمایش بارداری نیاز داشته باشید. سابقه پزشکی خود را ارائه دهید. پزشک خود را از هرگونه بیماری و دارو یا مکملی که مصرف میکنید، مطلع کنید. روزه بگیرید. ممکن است لازم باشد قبل از آندوسکوپی، برای مدت مشخصی از خوردن یا آشامیدن خودداری کنید. یا ممکن است لازم باشد خود را فقط به انواع خاصی از غذا و نوشیدنی محدود کنید.
رودههای خود را تمیز کنید. ممکن است از شما خواسته شود که یک آمادهسازی روده انجام دهید که شامل تخلیه مدفوع از رودههای شما است در بیشتر موارد دکتر معالج شما داروهای لازم را برای تخلیه و آماده سازی معده و روده ها روزهای قبل از انجام آندوسکوپی تجویز می کند. کولونوسکوپی، آنتروسکوپی و سایر اقدامات مربوط به دستگاه گوارش تحتانی شما شامل آمادهسازی روده است.
مصرف برخی داروها را متوقف کنید. ممکن است لازم باشد مصرف رقیقکنندههای خون مانند وارفارین و آسپرین را متوقف کنید. ممکن است لازم باشد قبل از عملآندوسکوپی، داروهای تجویزی را برای مدت کوتاهی تغییر دهید. از راهنماییهای پزشک خود پیروی کنید. سیگار کشیدن را ترک کنید. ممکن است لازم باشد قبل از انجام آندوسکوپی، سیگار کشیدن و استفاده از محصولات دخانی را متوقف کنید. اگر برای انجام آندوسکوپی خود آرامبخش یا بیهوشی دریافت کرده باشید و همان روز به خانه بروید، حتما به یک فرد همراه نیاز دارید.
سایر مقالات
منابع
https://en.wikipedia.org/wiki/Endoscope
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/25126-endoscopy
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/25126-endoscopy
https://www.brighamandwomens.org/medical-resources/gastrointestinal-endoscopy
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/endoscopy/about/pac-20395197#:~:text=The%20tiny%20camera%20provides%20a,examine%20your%20upper%20digestive%20system.
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/25126-endoscopy